Historia Oświetlenia
Historia oświetlenia w Polsce - Technika świetlna w Polsce
Myśląc o historii światła i oświetlenia musimy wziąć pod uwagę jej ścisłe powiązanie z procesem ewolucji. Podstawowym źródłem światła od najdawniejszych czasów było oczywiście promieniowanie słoneczne. Około trzysta tysięcy lat przed naszą erą człowiek pierwotny odkrył ogień który okazał się niezbędnym źródłem ciepła oraz światła. W ciemnych jaskiniach zaczęły pojawiać się ogniska oraz pierwsze sosnowe pochodnie. Już 280 lat p.n.e. na terenie wyspy Kreta powstała pierwsza latarnia morska która była usytuowana u wejścia do portu w Aleksandrii. Została ona później uznana jako jeden z siedmiu cudów świata antycznego. Jej imponująca jak na owe czasy wysokość ( około 120 metrów ) sprawiała, że była uznawana za jedną na najwyższych budowli ówczesnego świata, ustępując odrobinę piramidzie Cheopsa i kilku innym budowlom. Na latarni stosowano ogromne lustra które ustawione bezpośrednio za wielkim paleniskiem dało możliwość emitowania zasięgu widoczności do ok pięćdziesięciu kilometrów. Istnieją potwierdzone przez archeologów fakty, że już w 378 r. p.n.e. w antycznej Antiochii korzystano z oświetlenia ulicznego. Przez kolejne wieki nic się nie zmieniało. Głównym źródłem światła w lampach był ogień. Lampy emitowały światło poprzez wypalanie różnych substancji płynnych i stałych.
Przełom w tej dziedzinie nastąpił dopiero u schyłku XVIII wieku. Stało się to za sprawą Aime Arganda który w 1784 roku zbudował pierwszy palnik olejowy. Dzięki nowatorskiemu wykorzystaniu zwierciadła z palącym się knotem, udało mu się osiągnąć kilkukrotnie większy strumień światła niż w zwykłej lampie olejnej. Dalej przyszła kolej na nowatorskie wówczas lampki naftowe oraz gazowe.
Po raz pierwszy miejskie oświetlenie uliczne gazowe zaświeciło w Londynie w roku 1809 a kolejno w Paryżu w roku 1819 r. Na terenach Polskich pierwsze oświetlenie uliczne powstało w Częstochowie w roku 1866. Była to grupa 27 latarni zawieszanych na żelaznych słupach oświetlających główne ulice miasta.
Nowa era w oświetleniu
Koniec XIX wieku przyniósł całkiem nową erę w oświetleniu której można się dopatrywać w wynalezieniu elektryczności a kolejno żarówki oraz lampy elektrycznej łukowej. W roku 2021 żarówka nie absorbuje już naszej uwagi, jednak pod koniec XIX wieku był to przełomowy wynalazek. Za twórcę żarówki uważa się powszechnie Thomasa Edisona który nowatorsko wykorzystał włókna węglowe oraz zwęglone włókna bambusa japońskiego do realizacji swojej koncepcji wynalazku. Rzeczywistość wyglądała jednak inaczej. W 1860 r Brytyjczyk Joseph Wilson Swan opatentował wynalazek żarówki. Edison udoskonalił projekt i opatentował go dopiero w roku 1879. Panowie doszli do dżentelmeńskiego porozumienia i założyli wspólne przedsiębiorstwo. Inni również eksperymentowali z równymi materiałami do wytworzenia trwałego źródła światła. Byli to między innymi Marcelin Jobard czy Heinrich Göbel. Twórcą współczesnego źródła światłą w postaci żarówki Wolframowej był Irving Langmuir, któremu udało się ją skonstruować w 1913 roku.
Pierwsza lampa naftowa została wymyślona oraz wytworzona przez polskiego farmaceutę Ignacego Łukasiewicza w roku 1853 w mieście Lwów. Bardzo szybko to źródło światła zostało uznane oraz szeroko zastosowane do oświetlenia wnętrz, w oświetleniu zewnętrznym prym wiodło jednak oświetlenie gazowe.
Na początku XX wieku zaczęły w Polsce powstawać pierwsze lampki żarowe wzorowane na lampach naftowych których produkcją trudniła się firma Pana Jana Serkowskiego. Do dzisiaj można na znanych Polskich portalach aukcyjnych znaleźć unikatowe zabytkowe lampy sygnowane jako Jan Serkowski S.A. Fabryka mieściła się w Warszawie i była pod koniec XIX w. jedynym takim obiektem w Warszawie. Manufaktura posiadała własną odlewnie, warsztat mechaniczny, galwanizernie, szlifiernie a nawet własną lakiernie.
Równolegle w podobnym czasie powstawała pierwsza w Polsce a druga w Europie sieć elektrycznych latarni ulicznych w Częstochowie. W roku 1887 powstałą pierwsza w Polsce elektrownia w Częstochowie na placu Biegańskiego. Zasilająca pierwsze na ziemiach polskich uliczne oświetlenie elektryczne. Elektrownia znajdowała się wówczas za dzisiejszym magistratem na pl. Biegańskiego i posiadała moc 8,1 kW. Można szukać analogi w tym, że dzisiaj Częstochowa jest uznawana za zagłębie oświetlenia w Polsce. Przez lata funkcjonowało tam wiele manufaktur rzemieślniczych oraz fabryk lamp w Polsce.
Dalszy rozwój oświetlenia w Polsce miał ścisłe powiązanie z edukacją i kształceniem kierunków elektrycznych i specjalistycznych oraz powstawania organizacji społecznych elektryków. Tutaj za przykład można podać SEP ( Stowarzyszenie Elektryków Polskich )
Lampy Polskie w PRL
W 1972 roku powstało Zjednoczenie Sprzętu Oświetleniowego i Elektromechanicznego „Polam” skupiające w zakłady produkujące sprzęt oświetleniowy ( zjednoczenie obejmowało prawie 20 zakładów w całej Polsce ) Swoją nazwę zaczerpnęło z czołowego zakładu biorącego udział w zjednoczeniu tj. Fabryki Żarówek Polam w Pabianicach. Do dzisiaj na znanych portalach aukcyjnych można znaleźć historyczne już dzisiaj unikatowe modele lamp z PRL-u. Wiele z nich możemy określić jako lampy w dzisiejszym stylu loft lub vintage. Nie brakowało też lampek z motywem kwiatowym który również dzisiaj przeżywa swój renesans.
Źródło:
- https://polska-org.pl/8916282,foto.html
Przejdź do strony głównejWróć do kategorii Przeczytaj nasz Blog o lampach